Zapraszamy na uroczystości odsłonięcia tablicy upamiętniającej mieszkańców Powiatu Wąbrzeskiego
Dyrektor Gdańskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej dr Paweł Piotr Warot oraz Proboszcz Parafii pw. Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza ks. dr Jan Kalinowski mają zaszczyt zaprosić na uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej mieszkańców Powiatu Wąbrzeskiego represjonowanych przez komunistów w latach 1945-1956.
Uroczystość odbędzie się 6 czerwca 2022 r. o godz. 10:00 w Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej ul. Górna 13 w Wąbrzeźnie.
Dnia 6 czerwca 2022 r. w Kościele Parafialnym św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Wąbrzeźnie uroczyście zostanie odsłonięta tablica poświęcona podziemiu antykomunistycznemu funkcjonującemu na terenie powiatu wąbrzeskiego a w szczególności oddziałowi Henryka Siwonia ps. Ruczaj. Pomysł upamiętnienia narodził się w 2021 r. po wydaniu książki „ Wąbrzeźno i powiat wąbrzeski w latach 1945 – 1956. Szkice z dziejów politycznych”. Fundatorem tablicy jest Instytut Pamięci Narodowej.
Organizacja AK/NSZ RUCZAJ była organizacją antykomunistyczną z elementami działań partyzanckich. Miała charakter polityczny i społeczny, stosując elementy obrony własnej. Do organizacji należało bądź z nią współpracowało ponad 200 osób na terenie w powiatów: wąbrzeskiego, grudziądzkiego, brodnickiego, toruńskiego. Należeli do niej : lokalni politycy, urzędnicy, rolnicy, milicjanci, nauczyciele, żołnierze AK, aktywiści społeczni. Cześć członków stanowiły kobiety. Stolicą tej organizacji były Książki.
Politycznie oddział sympatyzował w większości z „mikołajczykowskim” PSL, miał wśród swoich członków zwolenników Polskiej Partii Socjalistycznej oraz endeków. Chciał demokratycznego suwerennego państwa prawa opartego na zasadach solidaryzmu społecznego. Głównym jej celem była ochrona miejscowej ludności przed: działaniami Powiatowych Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego; współpracownika-mi bezpieki oraz aktywistami komunistycznej PPR.
Organizacja powstała z inicjatywy żołnierza z AK ppor. Henryka Siwonia ps. „Ruczaj” późną wiosna 1945 roku po jego ucieczce z wąbrzeskiego aresztu PUBP mieszczącego się za dzisiejszym Sądem Rejonowym w Wąbrzeźnie. Według źródeł „Ruczajowi” miało być podporządkowanych siedem placówek: "ODWET" w Książkach ( siedziba dowódcy), ."WALKA" w DĘBOWEJ ŁĄCE, Łopatkach, Brudzawkach, Rywałdzie, „OBRONA KRAJU” w Toruniu, „HO-LA’’ w Konojadach (wymierzała kary aktywistom partyjnym i dbała o zaopatrzenie, chroniła dowódcę). Dowódca i założyciel organizacji niepodległościowej ginie dokładnie rok po ucieczce to jest 6 czerwca 1946 r. w miejscowości Konojady. Zakończenie działalności przypada na 15/16 lipca 1946 roku, kiedy to w Jaworzu zostaje rozbita komenda Głowna oddziału.
Ostatni dowódca zostaje sierż. Władysław Majtyka „Biały” zostaje pojmany przez komunistów. W procesie pokazowym w Wąbrzeźnie 5 sierpnia 1946 r. skazany na karę śmierci, wykonaną osiem dni później w toruńskim więzieniu. Podobny los spotkał pojmanych w obławie Władysława Kloca oraz Stefana Urbana. Ostatnim skazanym na śmierć żołnierzem był Konrad Daszkowski ps. Luks stracony 12 grudnia 1946 r. w więzieniu w Grudziądzu. Łącznie w walkach z komunistami zginęło lub skazano na śmierć 9 żołnierzy. Większość z członków i sympatyków organizacji w latach 1946 – 1949 trafiła do stalinowskich więzień. Podczas śledztwa byli torturowani, bici, głodzeni. Represje skończyły się w 1956, kiedy to wąbrzescy wykleci na mocy amnestii opuścili więzienie. Jednak w ciągu dalszym uważni za czynnik niepewny polityczne byli pod nadzorem Służby Bezpieczeństwa.
- autor: SG - Wydział Organizacyjny
